Bánh ít lá gai Bình Định

(Dân trí) - Bánh ít lá gai - món bánh dân dã, nhưng lại để lại ấn tượng khó quên cho những ai từng nếm qua.

Bánh ít lá gai là đặc sản của nhiều vùng miền trên đất nước ta, mỗi nơi có một cách làm và gói khác nhau, nhưng không phải nơi nào cũng có được câu thơ đặc trưng dành riêng cho món bánh này như miền đất võ Bình Định.

Muốn ăn bánh ít lá gai

Lấy chồng Bình Định sợ dài đường đi

Món bánh này được người dân Bình Định rất coi trọng, thường được làm trong những ngày giỗ lớn, để cúng ông bà tổ tiên.

Để làm được một chiếc bánh ngon đòi hỏi phải qua nhiều công đoạn, người làm bánh cần phải thật khéo léo.

Đầu tiên là tìm lá gai, chọn lá gai mướt, không bị sâu, rửa sạch, luộc chín, để thật ráo nước rồi đem vào cối quết. Dùng sức quết cho thật nhuyễn, nên chọn cối to dùng để giã gạo. Lúc quết thì một người ngồi dùng đũa to đảo cho phần lá đều, người còn lại dùng sức giã mạnh chày. Quết đến khi thấy mịn là được, sau đó vo lại thành từng cục lớn vừa nắm tay.

Song song với việc chuẩn bị lá gai, ta chuẩn bị bột nếp, vo nếp thật sạch, ngâm  vài giờ trong nước cho hạt gạo nếp mềm, vớt ra và đem đi xay, xong thì đăng khô bột bằng cách cho bột nếp vào trong một chiếc túi vải, buộc chặt lại dùng một phiến đá nhỏ đè lên bên trên để nước trong thoát ra ngoài, chỉ còn lại phần bột nếp.

Lúc này ta chuẩn bị đường, cho đường đen lên bếp thắng cho đường có độ dẻo vừa. Cho bột nếp, lá gai đã nhuyễn và đường vào cối, tiếp tục quết, lưu ý khi quết bột ta nên cho vào đầu chày một ít dầu ăn (nếu là dầu phụng càng tốt). Dùng sức giã mạnh quết cho đều hỗn hợp bột nếp, lá gai, đường (công đoạn này là quan trọng nhất quyết định đến độ mịn của chiếc bánh, nếu quết không kỹ dễ bị lợn cợn do lá gai). Xong việc ta lấy thành phẩm ra, chia nhỏ thành từng miếng nhỏ, bỏ lên vừng tre, đã lát lá chuối sẵn, lưu ý phải bôi dầu trên miếng lá chuối để khi hấp bột không bị dính. Sau đó ta đem vừng bột đi hấp cách thủy trong thời gian khoảng 15 phút.

Giờ là công đoạn làm nhân bánh. Thường bánh sẽ có nhân là đậu xanh, dừa, đường, đậu xanh bỏ vỏ, rửa sạch, nấu chín. Dừa được bào ra thành sợi , bỏ vào chảo xào chung với đường cho chín tới rồi cho đậu xanh vào xào chung. Nên để nhỏ lửa khi xào, khi nào đường chín tới, nhân có màu vàng sẫm, dẻo là vừa.

Lá chuối gói bánh chuẩn bị được cắt khoanh hình vuông, tỉa tròn ở các cạnh và hơ nhanh trên bếp than cho mềm, để khi gói không bị rách.

Lúc này ta vớt bộ đã hấp xong, ra dùng đôi đũa to, đánh mạnh tay bột trên đũa cho hỗn hợp đều, có màu đen bóng là được. Lúc này ta chia bột thành từng miếng nhỏ, cho nhân vào bên trong bóp chặt và vo tròn, thoa đều bánh bằng dầu phộng đã thắng chín.

Cuối cùng là khâu gói bánh lại theo kiểu bẻ gấp một đầu hoặc hình tháp vuông giống hình tháp Chàm cổ kính, đặc trưng của Bình Định.

Trên đây là cách làm hấp bột chín rồi mới gói bánh, cũng có nơi làm theo kiểu gói bánh rồi mới đem đi hấp. Nói chung tùy từng người làm, nhưng theo mình cách làm trên sẽ giữ cho bánh có lớp vỏ ngoài xanh mướt hấp dẫn hơn, và không sợ bị dính lá.

Bánh ít lá gai trở thành một nét đẹp trong văn hóa ẩm thực ở Bình Định nói riêng, miền Trung nói chung. Cũng vì nó thế hiện được vẻ đẹp, sự khéo léo của bàn tay con người và mang đậm dấu ấn quê nhà.